Pages

Showing posts with label गजेन्द्र ठाकुर. Show all posts
Showing posts with label गजेन्द्र ठाकुर. Show all posts

Sunday, April 15, 2012

कटिहारी :: गजेन्‍द्र ठाकुर

कटिहारी

कनकनी छै बसातमे
हाड़मे ढुकि जाएत ई कनकनी
पोस्टमार्टम कएल शरीर जे राखल अछि
सातटा मोटका शिल्लपर, जड़त कनीकालमे
गोइठामे आगि जे अनलनि‍हेँ सुमनजी
राखि देल नीचाँ
कनकनाइत पानिमे डूम दऽ
गोइठाक आगिसँ आगि लऽ
शरीरकेँ गति- सद्गति देबा लेल
कऽ देलनि‍ अग्निकेँ समर्पित
तृण, काठ आ घृत समेत
घुरि कऽ जएताह सभ
लोह, पाथर, आगि आ जल लांघि, छूबि
डेढ़ मासक बच्चाकेँ कोरामे लेने माएकेँ छोड़ि
घर सभ घुरत
एक्कैसम शताब्दीक पहिल दशकक अन्तिम रातिक भोरमे
मुदा नै छै कोनो अन्तर
पहिराबा आ पुरुखपातकेँ छोड़ि दियौ
महिलाक अवस्था देखू
ऐ‍ कनकनाइत बसातसँ बेसी मारुख
हाड़मे ढुकल जाइत अछि
कमला कात नै यमुनाक कात
हजार माइल दूर गामसँ आबि
मिज्झर होइत अछि खररखवाली काकीक श्वेत वस्त्र
साइठ साल पूर्वक वएह खिस्सा
वएह समाज
मात्र पहिराबा बदलि गेल
मात्र नदी-धार बदलि गेल

सातटा शिल्लपर राखल ओ शरीर
अग्नि लीलि रहल सुड्डाह कऽ रहल
एकटा परिवार फेरसँ बनबए पड़त
आ तीस बर्खक बाद देखब ओकर परिणाम
ताधरि हाड़मे ढुकल रहत ई सर्द कनकनी
ऐ‍ बसातक कनकनीसँ बड्ड बेसी सर्द

...........

गोपीचानन, गंगौट, माला, उज्जर नव वस्त्र
मुँहमे तुलसीदल, सुवर्ण खण्ड गंगाजल
कूश पसारल भूमि तुलसी गाछ लग
उत्तर मुँहे
पोस्टमार्टम कएल शरीर
सुमनजी सेहो नव उज्जर वस्त्र पहिरि
जनौ, उत्तरी पहिरि, नव माटिक बर्तनक जलसँ
तेकुशासँ पूब मुँहे मंत्र पढ़ै छथि
आ ओइ जलसँ मृतककेँ शिक्त करै छथि
वामा हाथमे ऊक लऽ गोइठाक आगिसँ धधकबैत छथि
तीन बेर मृतकक प्रदीक्षणा कऽ
मुँहमे आगि अर्पित होइत अछि
कपास, काठ, घृत, धूमन, कर्पूर, चानन
कपोतवेश मृतक

पाँच-पाँचटा लकड़ी सभ दैत छथि
कपोतक दग्ध शरीरावशेष सन मांसपिण्ड भऽ गेलापर
सतकठिया लऽ सातबेर प्रदक्षिणा कऽ
कुरहरिसँ ओइ ऊकक सात छौसँ खण्ड कऽ
सातो बनहनकेँ काटि
सातो सतकठिया आगिमे फेकि‍
बाल-वृद्धकेँ आगाँ कऽ
एड़ी-दौड़ी बचबैत
नहाइ लेल जाइ छथि
तिलाञ्जलि मोड़ा-तिल-जलसँ
बिनु देह पोछने
आ फेर मृतकक आंगनमे
द्वारपर क्रमसँ लोह, पाथर, आगि आ पानि
स्पर्श कऽ घर घुरि जाइ छथि
एक्कैसम शताब्दीक पहिल दशकक अन्तिम रातिक भोरमे।

Saturday, April 7, 2012

नाराशंसी- (गीत-प्रबन्ध- गजेन्द्र ठाकुर)




कोड़वाह ठाढ़ टिक्करक नीचाँमे
हलमहल कऽ कूटि माटि
सिलोहक बनल मुरुत ई मनुक्ख
छोलगढ़ियाक गुलाबीपाक
एहि बेर नहि जानि किएक रहल कचकुआह

आ बीतल कएक दिन, छठिहारी छठम दिन
कविक कविताक छन्दक रससँ उगडुम करैत
आ डराएल विश्वदेव जे पद्यक रस जे झझाएत तँ
पसरि जाएत सगर विश्वमे गायत्री नाराशंसीक संग
से ओ

कविक कविताकेँ छन्दक रसमे राखि दैत छथि
बलि दऽ दैत छथि
कविक कविताक छन्दक रसक बलि
आ गबैत छथि नाराशंसी।

आ आकांक्षाक अग्नि
पृथ्वीसँ द्युलोक दिस जाइत
माता पृथ्वीक हृदएक आगि
द्यौ पिताश्री पृथ्वीक पुत्र वा भाए
आलोकदीप्त ई नीलवर्णक आकास
अरणिमन्थनसँ प्रकाशित ई पृथ्वी



कर्कश बजरी सूगाक स्वर
ओतए धारक पलार लग



आ दूटा धारक हहाइत मोनियारक
भँसिआएल खेबाह कहुना निकलि गेल मुदा
आगाँ बढ़िते जक, बढ़ब आकि धँसब
झाँखीक झझिया करत सुरक्षित हमर गाम
दाह-बोह आएल, किएक ई
एकार्णवा, दह, जलामय, कनबहकेँ झाँपि

खेधा-पौटी नाहक माङीपर बैसि
खसबैत बसेर जाल आ हम दोसर माङीपर बैसि खेबैत छी
ओहि जालकेँ, दिशा निर्दिष्ट भऽ
कन्हेर करैत
जालक चारूकात ठकठकिया करैत
अनैत माँछकेँ जाल दिस

टुस्सा, सारिलबला काठक तँ गाछी विलुप्त
बबुरबन्ना बनल ओहि पारक खेत, कमलाक रेत

बदहा पहिरने लोक, आ ई गाछ बृच्छ
ठाढ़ मुदा हरियरी, जेना दुःखी पीड़ित
टुस्साक निकलब, जेना आगमन कोनो अभागक
चारू कात पसरल कमलाक रेत, आ ताहि बीच टुस्सा निकलब
मुदा संकेत प्रायः कोनो आसक।

आ तखने ध्वनि
मधुर स्वर बला करार सूगाक
कंठ लग लाल दागी बला अमृत भेला सूगाक
स्वर अबैत बनि नाराशंसी।


गायत्री बनि गेल चिड़ै आ बिदा भेल गन्धर्व लोक
अनबा लेल सोमरस
ओहि रसमे उगडुम करत हमर कविता
नहि बुझल अछि व्याकरण छन्द
त्रयोदशीकेँ व्याघ्र केलक हत्या पाणिनिक
त्रयोदशीकेँ के देलक शिक्षा हमरा?
जखन व्याकरणाचार्य बन्न केने छथि,
बन्न अछि त्रयोदशी तिथिकेँ व्याकरणक पठन-पाठन
व्याकरणाचार्य नहि पढ़ैत छथि, नहि पढ़बैत छथि ओहि दिन व्याकरण
आ त्रयोदशी तिथिकेँ अबैत छल गायत्री चिड़ै बनल
त्रयोदशीकेँ के देलक शिक्षा हमरा
चिड़ै बनल गायत्री देलक हमरा शिक्षा गबैत नाराशंसी
......
मड़ियाक सूक्ष्म प्रहार
बनबैत अछि सोनक काञ्चनपुरुष।
आ एतए
पुत्रक उत्पत्तिक पूर्वहि राखब ओकर नाम?
काञ्चनपुरुष!
ने कोनो सूत्र ने कोनो ठाम
आ तकर बादक सभ गप, बात-विचार
ककर के,
आ ककरासँ ककर
के अछि ओ ठाढ़ जे आएत हमर माँझ

पघरियाक प्रहारक काजो नहि
सुखाएल अछि जड़ि
फेर..
फेर कमरसारिक खट-खुटक ध्वनि
सड़ेस कागचक बालु जेना आक रेत
आ हम दसौढ़ी चौकठिक आगाँ भेल छी ठाढ़
दसौढ़ी चौकठिक दोहराएब नहि पसिन्न
नहि पसिन्न सूक्ष्म कलाकृति
जे लेने रहैत अछि, नुकेने रहैत अछि
कएक टा रहस्य
कएक टा बात-विचार संस्कार
....
काञ्चनपुरुष!
आएत हमर माँझ?
त्रयोदशीकेँ के देलक शिक्षा हमरा
चिड़ै बनल गायत्री देलक हमरा शिक्षा गबैत नाराशंसी
नाराशंसी- मनुक्खक स्तुति